χάσαμε την Ιθάκη ..στόπ !!

..μπας και την είδατε ;;

“ Ὅμηρον ἐξ Ὁμήρου σαφηνίζειν ”

Αρίσταρχος ο Σαμοθράξ

Παλαιός

Και για να ‘δείτε ξεκάθαρα, ότι όντως ο κόσμος, αλλά και οι «ειδικοί» και οι «προφέσορες του κώλου», το κεφάλι δεν το έχουν για να σκέφτονται, αλλά απλά και μόνο για ομορφιά και ισορροπία, θα σας  δώσω-παρουσιάσω ένα ακόμα θεματάκι – έτσι για να βρίσκεται ρε παιδίμ’ και για να ‘δώ τι θα έχετε να ‘πείτε τώρα, όλοι οι ξερόλες ….. 

Ίσως, ένα από τα Ομηρικά θέματα, που έχει προκαλέσει περισσότερες συζητήσεις, και από αυτήν της Τροίας, είναι το θέμα της Ιθάκης, όπου όλοι τους όμως, γράψανε αυτά που έλεγε ο Όμηρος στα παλιά τους τα παπούτσια, και ο κάθε πικραμένος έσπευσε να ‘πεί, και να προβάλει, το μακρύ του και το κοντό του.

Το θέμα δεν είναι σημερινό, τραβάει πίσω στις απαρχές της γραπτής και αποδεκτής Ελληνικής ιστορίας.

Εγώ, δεν θα μπώ στον κόπο να καταπιαστώ με, το τι λέει ο ένας και ο άλλος, θα τους αγνοήσω πλήρως, και θα βουτήξω στην πηγή ..στα Ομηρικά κείμενα, ακολουθώντας την προτροπή του Αριστάρχου του Σαμοθρακός, ότι καλόν είναι, τον “Ὅμηρον ἐξ Ὁμήρου σαφηνίζειν”.

Διαβάζουμε λοιπόν στον Όμηρο :

Ο Οδυσσέας λέει στον Αλκίνοο τον βασιλιά των Φαιάκων :

Ο «μαλάκας» αυτός (ο Δυσσέουλας ντέ), λέει ότι είναι από ένα νησί, την ξεχωριστή-ευδιάκριτη Ιθάκη, που έχει ένα σύδεντρο μεγαλοπρεπές βουνό, το Νήριτο, και δίπλα-σιμά-εκατέρωθεν της βρίσκονται πολλά νησιά, σε αλληλουχία το ένα με το άλλο, το Δουλίχιον, η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος. Η Ιθάκη, ορεινή αλλά βγάζει καλούς άντρες, βρίσκεται στο πέλαγος πρός την Δύση, και είναι η πλέον απόμακρη και προ-εξέχουσα (των άλλων νησιών), τα δε άλλα νησιά είναι ξεχωριστά πρός την Ανατολή του Ήλιου.

Ας δούμε λοιπόν τον χάρτη :

Βασικά το μόνο νησί που θα μπορούσε να ληφθεί ως Δουλίχιο (μακρυνάρι) είναι η Κέρκυρα ..όμως δεν βρίσκεται απέναντι από την Ηλεία, αλλά πολύ μακρυά – εκ των πραγμάτων λοιπόν απορρίπτεται, οπότε μένουμε στα υπόλοιπα ..πάμε να τα δούμε :

Η αναφορά γίνεται σε τέσσερα νησιά :

  • Ιθάκη
  • Σάμη
  • Ζάκυνθος
  • Δουλίχιο

Απ’ αυτά, μόνο τα τρία πρώτα αναφέρονται ως ανήκοντα στο βασίλειο των Κεφαλλήνων, του Οδυσσέα.

  • Η Ιθάκη είναι «τρηχεῖα» – ορεινή, και «χθαμαλὴ πανυπερτάτη»
  • Η Σάμη είναι «παιπαλόεσσα» – αποσαθρωμένη-βραχώδης
  • Η Ζάκυνθος είναι «ὑλήεσσα» – καρποφόρος-παραγωγική

Αυτά είναι, όλα κι όλα, τα νησιά του βασιλείου του Οδυσσέα (Ιθάκη, Ζάκυνθος, Σάμη), αλλά πουθενά νησί Κεφαλληνία, οπότε εύκολα συμπεραίνουμε ότι Κεφαλλήνιο ονομάζεται απλά το βασίλειο.

Άρα ..παπάρια βασίλειο, μικρά νησιά, άγονα και ολιγοάνθρωπα, είχε ο μαλακοπύτουρας, γι’ αυτό άλλωστε, μόνο όλα κι όλα, 12 πλοία κατάφερε να επανδρώσει-γεμίσει (;).

Ας δούμε όμως πως δένουν (;) εάν δένουν,  με τα άλλα στοιχεία που παραθέτει ο Όμηρος.

  1. Όπως βλέπουμε, στο χάρτη, το Δυτικότερο Νησί είναι η Κεφαλληνία.
  2. Τα υπόλοιπα 3 νησιά, όντως κείνται Ανατολικότερα της Κεφαλληνίας.
  3. Ένα νησί, η Ζάκυνθος κείται Νοτιότερα, και τα άλλα δύο – Ιθάκη και Λευκάδα (με υποσημείωση για την Ιθάκη) κείνται Βορειότερα.
  4. Η Ιθάκη, ξεκάθαρα δεν πληρεί τον όρο «ἀμφὶ δὲ νῆσοι πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι» ..δηλαδή το «αμφί και μάλλα αλλήλησι», αφού είναι δίπλα και όχι από στην Βόρεια πλευρά της Κεφαλληνίας

Το άλλο νησί, που αναφέρει ο Όμηρος, το μακρουλό Δουλίχιο, δυστυχώς όσο και να ψάξουμε δεν το βρίσκουμε, μάλλον φαίνεται ότι πήρε των ομματιών του ..και ξενιτεύτηκε !!

Το  (μακρόστενο) Δουλίχιο – πολύπυρον (σιτοφόρο), ποιήεν (γόνιμο) και πολυάνθρωπο, μαζί με τις Εχινάδες, και που όλα βρίσκονται απέναντι και σιμά στην Ήλιδα των Επειών, αποτελούσε το βασίλειο του Μέγη (αυτός λέει, αφού είχε πλακωθεί με τον γέρο του, την κοπάνησε, και πήγε απέναντι, σε κάτι νησιά, και έγινε εκεί βασιλιάς) που έδωσε 40 καράβια. 

Που είναι όλα αυτά τα νησιά, που θα έπρεπε να τα βλέπαμε, κοντά και απέναντι από την Ηλεία των Επειών ;; ..οι σημερινές Εχινάδες, είναι μικρονήσια και βρίσκονται μεταξύ  της Αιτωλοακαρνανικής ακτής, και των νησιών Λευκάδας, Ιθάκης και Κεφαλληνίας, και καμμία σχέση δεν έχουν με την Ηλεία.

Αλλά και το μακρόστενο πολυάνθρωπο Δουλίχιο ;; ..κάποιοι που φαντάζονται καταβυθίσεις ας το ξεχάσουν, η γεωλογική χαρτογράφηση δεν δείχνει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον τα τελευταία 10χιλιάδες χρόνια !!

Ας επιστρέψουμε στον Όμηρο για μερικά επιπλέον στοιχεία.

Η αναφορά του Ομήρου, στον νηών κατάλογο, ως πρός την συμμετοχή των διαφόρων βασιλείων, γίνεται κατά Γεωγραφική σειρά-θέση, και μάλιστα από τον Νότο πρός τον Βορρά, προηγούνται δηλαδή τα Νότια βασίλεια των Βορείων, και η αναφορά δεν γίνεται  Αλφαβητικά ή βάσει Δυνάμεως των βασιλείων, ή των ονομάτων των Βασιλέων  ..όθεν εν προκειμένω βλέπουμε :

  1. Πύλου
  2. Αρκαδικό
  3. Ήλιδος-Επειών
  4. Δουλιχίου-Εχινάδων
  5. Ιθάκης (Κεφαλλήνων)
  6. Αιτωλών

Επίσης, και ο Τηλέμαχος, ακολουθεί την ίδια σειρά αναφοράς, για τους μνηστήρες, (από Νότο πρός Βορράν ..Δουλίχιο – Σάμη – Ζάκυνθος – Ιθάκη) 

Αλλά και ο Εύμαιος, όταν βρήκε καράβι των Θεσπρωτών που πήγαινε Νότια, από την Θεσπρωτία στο Δουλίχιο, λέει ότι έκαναν μιά ενδιάμεση στάση, να ξεκουραστούν, στην Ιθάκη ..άρα η Ιθάκη είναι Βορειότερα του Δουλιχίου.

Εάν λοιπόν κάποιος, προσπαθούσε να ορίσει τα Ομηρικά νησιά στο Ιόνιο, σε σχέση με το σήμερα, ξεκινώντας από Νότο πρός Βορρά, θα κατάληγε μήπως στο ότι (;) :

  • Εχινάδες => Στροφάδες
  • Δουλίχιο => Ζάκυνθος (; ..μακρόστενη ;;)
  • Ιθάκη => Κεφαλληνία (Νήριτον = Αίνος , Κροκύλεια, Αιγίλια )
  • Σάμη => Ιθάκη
  •   ?     => Εχινάδες
  • Ζάκυνθος => Λευκάδα 

Για περισσότερη ευκρίνεια-κατανόηση σχετικά με Εχινάδες και Στροφάδες δείτε :

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά, και ας ξεκινήσουμε με την Ιθάκη, παρουσιάζοντας βεβαίως τα κείμενα :

Ο Οδυσσέας λέει στον Αλκίνοο τον βασιλιά των Φαιάκων :

Από τον κατάλογο νηών της Ιλιάδος έχουμε :

Ο Τηλέμαχος, αποκρινόμενος στον Νέστορα λέει :

Αθηνά-Μέντης της Τάφου, στον Τηλέμαχο :

Επιστροφή του Τηλέμαχου και των συντρόφων του από την Πύλο :

Αθηνά στον Τηλέμαχο :

Επιστροφή καραβιού από την Πύλο :

Αθηνά-Μέντης της Τάφου, στον Τηλέμαχο :

Στο τραπέζι της φαγοποσίας, που ο Τηλέμαχος κάλεσε τους μνηστήρες της μάνας του, μεταξύ αυτού και των μνηστήρων ελέχθησαν :

Αθηνά στον Οδυσσέα :

Φτάνοντας το Πλοίο των Φαιάκων στην Ιθάκη :

Αθηνά στον Τηλέμαχο, για το καρτέρι που του είχαν στήσει :

Αθηνά στον Τηλέμαχο :

Συγκεντρώνοντας τα στοιχεία, όπως αναφέρονται για την Ιθάκη, έχουμε :

  • Είναι «εὐδείελος»
  • Κοντά στην απέναντι Ηπειρωτική ακτή «οἵ τ’ ἤπειρον ἔχον ἠδ’ ἀντιπέραι’ ἐνέμοντο»
  • Είναι ορεινή «τρηχεῖ’» και «χθαμαλὴ πανυπερτάτη»
  • Ολιγοάνθρωπη ..μόνο 12 πλοία εξόπλισαν «τῷ δ’ ἅμα νῆες ἕποντο δυώδεκα»
  • Είναι το Δυτικότερο νησί προς το ανοιχτό πέλαγος «εἰν ἁλὶ κεῖται πρὸς ζόφον», ενώ τα άλλα είναι ανατολικότερα «αἱ δέ τ’ ἄνευθε πρὸς ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε»
  • Εκατέρωθεν αυτής, στην μιά μεριά είναι το Δουλίχιον και στην άλλη η Σάμη και η Ζάκυνθος «ἀμφὶ δὲ νῆσοι πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι, Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος»
  • Έχει ένα Ψηλό κατάφυτο Βουνό «Νήριτον»
  • Τα λιμάνια είναι στα πόδια του βουνού «ὑπὸ Νηΐῳ ὑλήεντι.»
  • Έχει 3 λιμάνια, το ένα εκτεθειμένο «νηῦς δέ μοι ἥδ’, ἕστηκεν ἐπ’ ἀγροῦ νόσφι πόληος, ἐν λιμένι Ῥείθρῳ», και τα δύο άλλα λιμάνια μέσα σε κόλπο «ἐν ἀμφιάλῳ», το δε ένα απ’ αυτά «πολυβενθές» στο έμπα του κόλπου, πάντως και στα δυό λιμάνια απάνεμα, όπου τα πλοία είναι ασφαλή «ἔντοσθεν δέ τ’ ἄνευ δεσμοῖο μένουσι νῆες ἐΰσσελμοι, ὅτ’ ἂν ὅρμου μέτρον ἵκωνται. »
  • Το πρώτο λιμάνι είναι στο Νότιο τμήμα του νησιού, αφού εκεί κατεβαίνει επιστρέφοντας από την Πύλο ο Τηλέμαχος, μετά την προειδοποίηση της Αθηνάς ότι του έχουν στήσει καρτέρι «αὐτὰρ ἐπὴν πρώτην ἀκτὴν Ἰθάκης ἀφίκηαι»
  • Μεταξύ Ιθάκης και Σάμης υπάρχει θαλάσσιο στενό «ἐν πορθμῷ Ἰθάκης τε Σάμοιό τε».

Βλέπετε κάπου, όλα αυτά τα στοιχεία συγκεντρωμένα, σε κάποιο νησί, από τ’ ακόλουθα, Ζάκυνθο, Κεφαλληνία, Ιθάκη, Λευκάδα ;;

Εάν τα βρείτε (χα χά !!) πείτε το και σε μας, να ανοίξουμε τα γκαβά μας να δούμε, πιό επιτέλους είναι το περίφημο νησί του Οδυσσέουλα, εκεί που σφάζονταν παλληκάρια, για το ξεχειλωμένο μουνί της 50χρονης και βάλε Πηνέλως !! ..ώρε γλέντια !!

Όπως μας λέει ο Όμηρος, η Ιθάκη έχει τρία λιμάνια. 

Ένα που βρίσκεται στην εξοχή της Ιθάκης «ἐν λιμένι Ῥείθρῳ», έξω από την πόλη, και κάτω από το Νήιον, όπου υποτίθεται σταμάτησε η θεά Αθηνά, και δύο που είναι στην πόλη της Ιθάκης, καθότι «ἀμφιάλῳ«.

  • Από τα δυο λιμάνια της πόλης το ένα είναι βαθύ «λιμένος πολυβενθέος», άρα στο έμπα του κόλπου, οπότε το άλλο είναι πιο ρηχό, στο εσωτερικό του κόλπου
  • Το τρίτο λιμάνι βρίσκεται στο έβγα/έμπα του κόλπου, εκτεθειμένο στο θαλάσσιο ρεύμα (ἐν λιμένι Ῥείθρῳ).

Τα νησιά, γενικώς, περιτριγυρίζονται από θαλάσσια ρεύματα. 

Άρα, θα έπρεπε και τα τρία λιμάνια, να βρίσκονταν μέσα/πάνω σε θαλάσσια ρεύματα, και άρα δεν δικαιολογείται να χρησιμοποιηθεί ως χαρακτηριστικό του ενός και μόνο, εκτός κι αν τα άλλα δύο είναι μέσα σε κόλπο. 

Επίσης για να είναι δυο λιμάνια στην σειρά, το ένα βαθύ και το άλλο ρηχό, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν βρίσκονται μέσα σε κλειστό κόλπο. Τότε το λιμάνι που βρίσκεται πιο κοντά στην έξοδο του κόλπου θα είναι βαθύτερο, και αυτό στο εσωτερικό, τον μυχό του κόλπου, πιο ρηχό. 

Εκτός των όσων έχω ‘πεί παραπάνω έχουμε και τα ακόλουθα :

  1. Βλέποντας τον χάρτη της Κεφαλληνίας, αν και μπορούμε να βρούμε πολλά λιμάνια, εντούτοις δεν πληρείται το αναφερόμενο «ὑπὸ Νηΐῳ ὑλήεντι», όπου τα λιμάνια είναι στα πόδια του βουνού.
  2. Αναρωτιέται επίσης κάποιος, μα καλά, ο Τηλέμαχος τόσο μαλάκας ήταν, ώστε να πάει στου διαόλου την μάνα, επιστρέφοντας από την Πύλο, όπου θα του είχαν στήσει καρτέρι στο σημειούμενο ρημαδοστενό των 4,5 χιλιομέτρων, όπου βεβαίως αμφίβολο είναι αν θα τον έπαιρναν καν είδηση, λόγω αποστάσεως ;;

Ας επιστρέψουμε όμως :

Εάν κάποιος προσπαθούσε να ορίσει τα Ομηρικά νησιά, στο σημερινό Ιόνιο, ακολουθώντας την γραμμή παράθεσης του Ομήρου, από Νότια πρός Βόρεια, θα κατάληγε μήπως στο ότι (;) :

  • Εχινάδες => Στροφάδες
  • Δουλίχιο => Ζάκυνθος (; ..μακρόστενη ;;)
  • Ιθάκη => Κεφαλληνία (Νήριτον = Αίνος)
  • Σάμη => Ιθάκη
  • Ζάκυνθος => Λευκάδα 

Τι λέτε ;;  ..ταιριάζουν τα χαρακτηριστικά, που δίνει για το κάθε νησί ο Όμηρος, στα σημερινά δεδομένα ;;

Ας τα δούμε :

  • Οι Στροφάδες, είναι  δυό μικρονήσια ανάξια έκτασης και λόγου.
  • Η Ζάκυνθος, δεν είναι μακρόστενη για να την θεωρήσουμε ως το Δουλίχιον και βεβαίως δεν γίνεται να ‘πούμε ότι θα μπορούσε να είναι το πολυάνθρωπο βασίλειο του Μέγη.
  • Οι Εχινάδες, μικρά ξερονήσια, εκ των πραγμάτων, και αφού το ρίξανε στην μετανάστευση πρός Βορράν, δεν αξίζουν καν ν’ ασχοληθεί κάποιος.
  • Η Κεφαλληνία, που είναι το μόνο νησί με ψηλό κατάφυτο βουνό (Νήριτον), 1628 μέτρα ύψος, οπότε ως εκ τούτου καθίσταται ευδιάκριτη «εὐδείελος», καθώς και ότι είναι το Δυτικότερο Νησί «εἰν ἁλὶ κεῖται πρὸς ζόφον», και έχει και πολλά λιμάνια, όχι όμως «ὑπὸ Νηΐῳ ὑλήεντι»αλλά και ότι δεν ανταποκρίνεται στα λοιπά στοιχεία – «τρηχεῖα» – ορεινή και ολιγοάνθρωπη, αφού η Κεφαλληνία είναι το μεγαλύτερο νησί πέραν της Κερκύρας. Ενώ από την άλλη, μπορούμε να πούμε ότι εν μέρει ισχύει το «ἀμφὶ δὲ νῆσοι πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι, Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος» αφού στην μιά πλευρά πρός Νότον βρίσκουμε την Ζάκυνθο=Δουλίχιον (;) και στην άλλη Ιθάκη=Σάμη και Λευκάδα=Ζάκυνθος, αν και η Σάμη=Ιθάκη είναι στο πλάϊ, αλλά επίσης δεν ισχύει για τα νησιά ότι είναι πρός ανατολάς «αἱ δέ τ’ ἄνευθε πρὸς ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε», αν και γεωγραφικά βρίσκονται ανατολικότερα της Κεφαλληνίας.
  • Η Ιθάκη, μορφολογικά, θα μπορούσε άριστα να ληφθεί ως η «παιπαλόεσσα» Σάμη, αλλά που είναι τα υπόλοιπα στοιχεία ;;
  • Η Λευκάδα, με πολλές επιφυλάξεις θα μπορούσε να ληφθεί ως η Ζάκυνθος, μόνο που δεν στέκει το «ὑλήεσσα».

Όπως βλέπουμε, κανένα, μα κανένα νησί, δεν παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά στοιχεία, που αναφέρει ο Όμηρος, οπότε, πέραν από το να θέλουν και να επιθυμούν κάποιοι, να παρουσιάσουν, για τουριστικούς λόγους, το νησί τους, ως την Ομηρική Ιθάκη, δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί εγώ, «ο συνήθης μαλάκας», να επωμίζομαι τα χλαπακιάσματα του κάθε λαμόγιου, για τις ανασκαφές σ΄ όλα αυτά τα νησιά, μπας και βρεθεί τελικά κάνα μαντρί, ώστε  να μας φλομώσουν στ’ ότι ανακαλύψαν την κατ’ όνειρον Ιθάκη, του κάθε καραμαλάκα, ενώ όλα αυτά, θα μπορούσαν ν’ αποφευχθούν, απλά και μόνο κοιτάζοντας τα στοιχεία, που δίνει ο ίδιος ο Όμηρος, και όχι ανάλογα με το τι ονειρεύτηκε ο κάθε καραμαλακομπουνταλάς – στοιχεία που βεβαίως παρουσιάζω παραπάνω.

Και αφού, τα στοιχεία δεν ταιριάζουν, οι όποιες ενέργειες, θα έπρεπε απλά ν’ απορριφθούν, χωρίς δεύτερη σκέψη – αλλά αυτό σημαίνει ότι ο Όμηρος έγραψε φαντασίες, και έπλασε ένα μυθιστόρημα ;; ..μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο ;; ..εάν όχι, τότε τι διάολο συμβαίνει ;;

Στην συνέχεια των αναρτήσεων ..η απάντηση στα ερωτήματα, και βεβαίως το χέσιμο των «ειδικών» και «προφεσόρων του κώλου», αλλά και όλων των εξυπνάκηδων !!

Υγ.  και όπως, επιμένω να, λέω : ..σχόλια, μόνο επί του θέματος !